Συχνά έχουμε την εντύπωση ότι οι ανόητες και επιπόλαιες συμπεριφορές είναι προνόμιο της γενιάς μας. Δεν ισχύει όμως, τέτοιες συμπεριφορές υπήρχαν από καταβολής κόσμου. Στα αρχαία Άβδηρα βασίλευε η ματαιοδοξία, η ανοησία και η απερισκεψία. Το φέρσιμο αυτό συσχετιζόταν με τις ασθένειες που προκαλούσαν στους Αβδηρίτες τα έλη της περιοχής.
Ο όρος Αβδηριτισμός χρησιμοποιείται από τον 19ο αιώνα για να δηλώσει την μωρία των ανθρώπων. Κατά τον Ηρόδοτο ο Αβδηριτισμός είναι συνώνυμο της ακρισίας, της κενοδοξίας, της ευήθειας, της επιπολαιότητας και της αφέλειας.
Ο Ηρακλής αιχμαλωτίζει τα Άλογα του Διομήδη.
Ας ξετυλίξουμε το κουβάρι του μύθου για το πώς ιδρύθηκε η πόλη των Αβδήρων. Όταν ο Ευρυσθέας ανέθεσε στον δυνατό Ηρακλή την αιχμαλωσία των σαρκοβόρων αλόγων του βασιλιά της Θράκης Διομήδη, εκείνος πήρε μαζί, τους γενναίους φίλους του και ξεκίνησε για τη Θράκη. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Άβδηρος, στον οποίον ο Ηρακλής εμπιστεύτηκε τη φύλαξη των αλόγων, τα οποία κατάφερε εν τω μεταξύ να αιχμαλωτίσει και έτσι να προσθέσει ακόμα έναν άθλο στο βιογραφικό του. Ο Άβδηρος όμως δεν στάθηκε τυχερός, τον κατασπάραξαν τα άλογα. Ο Ηρακλής θέλοντας να τιμήσει τη μνήμη του αδικοχαμένου του φίλου, ίδρυσε μια πόλη πάνω από τον τάφο του και την ονόμασε Άβδηρα. Σήμερα ότι απέμεινε από αυτή την πόλη, αποτελεί έναν σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο, με ένα μικρό αλλά πολύ αξιόλογο αρχαιολογικό μουσείο.
Οι ιστορικοί τοποθετούν την ίδρυση των Αβδήρων στα μέσα του 7ου π.Χ. αιώνα (656-652 π.Χ.) με την άφιξη εποίκων, προερχόμενων από μια ελληνική πόλη στη χερσόνησο της Ερυθραίας στη Μικρά Ασία, των Κλαζομενών. Τα Άβδηρα ήταν γενέτειρα οξυδερκών διανοητών, όπως ήταν οι φιλόσοφοι Λεύκιππος, Δημόκριτος, Ανάξαρχος, ο σοφιστής Πρωταγόρας, ο ποιητής Νικαίνετος και πολλά άλλα μεγάλα πνεύματα της αρχαιότητας. Οι μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις και η ανεπτυγμένη εμπορική δραστηριότητα ανέδειξαν τα Άβδηρα σε μία από τις πιο σημαντικές πόλεις του βορείου Αιγαίου. Αποτέλεσμα της οικονομικής ευρωστίας της πόλης ήταν η ανθηρή νομισματοκοπία της.
Αριστερά, Tετράδραχμο, 475-450 π.Χ. Απεικονίζεται ο Γρύπας, το μυθικό πουλί με κεφάλι πτηνού και σώμα λιονταριού, σύμβολο δύναμης και σοφίας. Ήταν το έμβλημα της αρχαίας πόλης των Αβδήρων κατά την περίοδο της οικονομικής της ακμής.
Δεξιά, Επετειακό, συλλεκτικό νόμισμα των 2 ευρώ, 2020 μ.Χ. Απεικονίζεται ο Γρύπας, τιμώντας την επέτειο των 100 χρόνων από την ενσωμάτωση της Θράκης στην Ελλάδα.
Η οικονομική δύναμη των Αβδήρων ίσως να ήταν και ο λόγος που οι Αθηναίοι γελοιοποιούσαν τους Αβδηρίτες διαδίδοντας μυκτηριστικές ιστορίες. Αποκαλούσαν υποτιμητικά Αβδηρίτη, όχι μόνο τον κάτοικο των Αβδήρων αλλά και όποιον είχε τα χαρακτηριστικά αυτού. Λέγετε ότι όταν επισκεπτόταν την Αθήνα οι Αβδηρίτες περιφρονούσαν και σνόμπαραν τα υπέροχα κτίρια της πόλης, με αποτέλεσμα οι Αθηναίοι να τους θεωρούν τρελούς και ανισόρροπους.
Ας αναφέρουμε ορισμένα από τα ανέκδοτα που διασώθηκαν. Όταν ο Διογένης ο Κυνικός επισκέφθηκε τα Άβδηρα και αντίκρισε την μεγαλοπρεπή πύλη της πόλης, συνειδητοποίησε ότι το μέγεθος και η πολυτέλειά της ήταν δυσανάλογη με τον πληθυσμό και την έκταση της πόλης. Τότε με την οξυδέρκεια που χαρακτήριζε τον λόγο του είπε «Σας συνιστώ να φράξετε λίγο την πύλη σας, γιατί υπάρχει κίνδυνος να διαφύγει από εκεί μέσα ολόκληρη η πόλη σας».
Ένα άλλο ανέκδοτο αναφέρει ότι για την ύδρευση της πόλης τους, κατασκεύασαν περίλαμπρη κρήνη, ξοδεύοντας ένα μεγάλο χρηματικό ποσό χωρίς όμως να έχουν ελέγξει αν υπάρχει αρκετό νερό στην πηγή.
Οι Αβδηρίτες έπαιζαν ζάρια, άλλοτε κοκάλινα και άλλοτε πήλινα.
Ένας Αβδηρίτης βλέποντας έναν ευνούχο να μιλάει με μια γυναίκα, ρώτησε έναν περαστικό αν είναι η γυναίκα του ευνούχου. Εκείνος του απάντησε ότι «ένας ευνούχος αδυνατεί να έχει γυναίκα» και ο Αβδηρίτης είπε «ε, τότε θα ’ναι κόρη του».
Και ένα τελευταίο, ένας Αβδηρίτης έχοντας ακούσει ότι τα κρεμμύδια κι οι βολβοί προκαλούν αέρια, καθώς ταξίδευε στη θάλασσα και είχε νηνεμία, γέμισε ένα σάκο μ’ αυτά και τον κρέμασε στην πρύμνη του καραβιού.
Μεταξύ των σύγχρονων Ελλήνων και των Αβδηριτών διαπιστώνω έναν συναγωνισμό, ελπίζω στο μέλλον να μην γίνουμε ανέκδοτο για τον δικό μας αβδηριτισμό!
©Μπάντη Όλγα
Φωτογραφίες από το διαδίκτυο
